Renace jun rub’eyal k’ak’a’ b’anikil

Ri k’ak’a’ taq tzij taqoj, ri nimaqäj rub’eyal nitojtob’ej, junelïk nuchajinirisaj ri ruwachulew chuqa’ nutz’ila’ ri rutzijol k’aslemal, achi’el chi ri e man nutz’aqatisaj chik chi re nimaqäj k’ak’a’ taq ruwäch re’, xkewachinaj kan pa ruka’n. Ri tijonik chuqa’ xkek’ulwachitäj pa re k’ak’a’ taq ch’akulal re’, k’ut chuqa’ xkijotob’a’ k’ak’a’ taq ruk’ux samaj, xa xe chi nuyäk chuqa’ nuxulik ri nimaqäj jaloj pa ri taq k’ojlem, akuchi’ k’ate’ man k’o ta okem chi rij k’ak’a’ taq tzij taqoj. Ronojel ri na’oj k’ak’a’ xtik’ut pan jun kematz’ib’ o pa jun näj k’utsamajel oyonib’äl.

‍

 

‍

Guatemala jun amaq’ k’atzinel chi ke ri winaqi’, rumal k’o taqjuma’ ri tijonik chuqa’ ri okem pa ri k’ak’a’ taq tzij taqoj. Rumal re re’, Hidroeléctrica Renace, junam chi rij Fundación Telefónica chuqa’ Fundación Juan Bautista Gutiérrez, xkib’an junam chik kak’ulmataj kab’ aula taq k’ak’a’ tzij taqoj pa ri taq tinamit Chiacam chuqa’ Sacsi Chiyó, Alta Verapaz, achi’el jun ruwachib’al ri program Excelencia Educativa. Re programa re’ nuya’ rutzijol chi rij ri ruch’akul tzij pa taq nimakoj pa ri taq tinamit; nuya’ taq k’utsamajel qasnïk wuj, taq q’axab’äl tijonik richin taq q’ij chike ri taq tzijonel, taq beca q’ij tijonik chuqa’ ruk’amon wi aula taq k’ak’a’ tzij taqoj richin nisach ri k’ojlemal b’akb’äl chuwäch ri k’ak’a’ taq tzij taqoj. La’ re’ taq samaj, xketob’äx richin nutz’ët pe ri ruchuq’a’ k’aslemal ri taq tinamit k’atzinel na k’ak’a’ taq q’ij.

“Ri programa ja’ nrajo’ k’ak’a’. Ri ala’ chuqa’ ali’ k’o q’ij chi ke richin nikikanoj pa ki’ïl. Chwe jun kan, ri kamöl k’amaya’l pa centro de Internet xutkeruyäk ronojel ri kanoxik.”

‍

Ri aula pa Chiacam k’o chi ke 20 kematz’ib’, xekokisaj ri’ ri taq tijonel primaria chuqa’ básicos, e k’utunel pa junab’ tajin rutojtob’ej 11 taq tinamit jeb’ël k’o wi, qas chupam nimiq’ij 3,500 winäq k’ek’oji’ ri taq k’utsamaj re ruchi’. Rumal ronojel, e 26 taq aldeas ri e kanoq’ chwe re ruwäch k’utunem re’ pa xe’el taq molaj.

‍

‍

‍

Richin nichajinirisaj ri k’atzinel taq k’axk’ol ri taq tinamit re’, xajchakun chi nikitz’et jun wuj pa ch’ab’äl K’iche’. Richin re’, ri qataqanöy qatinamit Javier Tiul Gualná, ajtinamit ruk’ux, xuchap jun ruk’amal rub’ey k’utunem richin ri ütz nokisäx kematz’ib’, ri xekokisaj chik ri ala’ chuqa’ ri taq tzijonel.

“Ri taq tat mama’ k’o k’ulmatajem chi ke, ruma chi ri nawajo’ chi ri’ ja k’o rutzijlal kejqalaj chik ri b’ey, chuqa’ nikutzilaj k’aslemal. Xqatz’ët chi ri taq ala’ pa ruwäch ri k’ak’a’ taq tzij taqoj, nikitamaj k’ak’a’ taq wuj.” Amilcar Maaz, k’ak’a’ qak’ütöl chi rij rutz’aqat samaj Distrital

Ri aula taq k’ak’a’ tzij taqoj xsamäj chi ütz pa ruwach ri ajtinamit, xuya’ ri taq tzij chi kitzij chi re’ ja k’o jun chik rub’eyal xtikonojel ri k’ak’a’ k’aslemal pa kiwach.